Vincent Willem Van Gogh (1853 – 1890) – một cái tên quá đỗi quen thuộc với làng hội họa thế giới. Ông sinh ra ở mảnh đất Hà Lan với những kênh đào nổi tiếng dập dềnh làn nước hiền hoà cùng những chiếc cối xay gió cổ kính, ẩn mình khuất sau từng ngôi làng nhỏ. Có lẽ, chính vì nét lãng mạn pha chút u buồn man mác nơi quê hương đã góp phần nuôi dưỡng tâm hồn nghệ thuật của Van Gogh.

Danh hoạ nổi tiếng người Hà Lan Van Gogh đã để lại cho đời những tác phẩm được mệnh danh là kiệt tác nghệ thuật, tiếng tăm lẫy lừng khắp cả năm châu qua hàng chục thập kỷ nhưng mấy ai ngờ, ông đã trải qua một cuộc đời khổ hạnh và chất chứa nỗi bi thương. Sinh thời, tác phẩm của Van Gogh không được công nhận, cả con đường sự nghiệp phía trước mờ mịt và tăm tối. Ông sống những tháng ngày cô liêu, giày vò trong mớ cảm xúc đầy ngổn ngang và hỗn loạn, ông khao khát tìm kiếm và khai phá sự khác biệt trong nghệ thuật. 

Bất chấp những sự dè bỉu, chê bai, ông vẫn chắp cánh cho những nét vẽ theo cách của riêng mình dẫu người đời không ai công nhận đi chăng nữa. Những bức hoạ Hoa Diên Vĩ, Những Cây Bách, Cà Phê Vỉa Hè Trong Đêm hay Hoa Hạnh Nhân đã vang tiếng một thời nhưng có lẽ không bao giờ có thể sánh bằng Starry Night – bức tranh Bầu Trời Sao tựa như một kiệt tác nghệ thuật làm nên tên tuổi Van Gogh.

Vậy điều gì đã khiến Starry Night trở nên đặc biệt như thế?

Bầu Trời Sao được Van Gogh đặt cọ vẽ vào những năm cuối đời, khi ông đang chật vật chống chọi với căn bệnh tâm thần tại một nhà thương điên ở Provence miền Nam nước Pháp. Tâm trí hỗn loạn cùng nỗi bất an dâng trào, Van Gogh dường như bị nhấn chìm trong những ảo giác vô thực, mọi thứ xung quanh ông mơ hồ khó tả, vạn vật vô tri vô giác cũng dần bắt đầu chuyển động. Van Gogh không còn xác định được ngày tháng đêm ngày mà dấn thân vào hẳn thế giới của riêng mình. Khi nhà hội hoạ tài ba phác hoạ Starry Night, thời điểm bấy giờ vẫn là ban ngày, dưới cái nắng gay gắt cùng cánh đồng lúa vàng ươm, ông vẽ nên một bầu trời đêm đen cùng những ánh sao vàng lấp lánh cuộn tròn, quay cuồng và chuyển động.

Và chính sự chuyển động ấy đã gây nên tranh cãi một thời.

Van Gogh đưa hồn mình vào tác phẩm, đem cái hồn của một kẻ điên vào tranh mà kể lên những nỗi tâm tư cùng suy nghĩ lối suy nghĩ khác thường. Bức tranh mang hai màu tương phản rõ ràng, một bên là tông lạnh, một bên là tông ấm nhưng dưới Bầu Trời Sao, nó như hoà làm một, hiền hoà, dịu êm và không quá tương khắc. Không gian tĩnh mịch bao trùm cả một ngôi làng nhỏ yên bình ngủ yên, nóc nhà thờ cao hun hút nổi bật hơn cả đã thể hiện đức tin trong lòng Van Gogh. Bầu trời đêm chiếm hơn nửa bức tranh cùng với những hình xoắn ốc liên tục đã tạo nên những điều bí ẩn trong tiềm thức người hoạ sĩ điên.

Hỗn độn hay chân thực? Nhiều người đã cho rằng hình ảnh những ngôi sao cùng ánh trăng vàng soi sáng muôn nơi chính là những thứ tồn tại trong tâm trí hoạ sĩ lúc này. Ông tạo nên một bầu trời của riêng mình bởi Van Gogh luôn nổi tiếng với việc phác hoạ tả thực lại những thứ bản thân mình nhìn thấy. Nhưng bên cạnh đó tồn tại một trường phái khác đi ngược với ý kiến hiện tại, họ cho rằng Van Gogh đang vẽ những ngôi sao dựa trên hình ảnh Whirlpool Galaxy (Thiên hà Xoáy ốc) của bá tước William Parsons – một nhà vũ trụ học vào giữa thế kỷ 19 mà không bị tác động bởi bất kì sự suy tưởng mơ hồ nào. Mãi cho đến nay, hình xoắn ốc ấy vẫn luôn là một bí ẩn không có lời giải đáp và cũng chỉ có duy nhất một mình Van Gogh thực hiện.

Starry Night gây ấn tượng với những vòng cuộn tròn xoắn ốc tựa như chuyển động, dẫn dắt người chiêm nghiệm hội hoạ đến với một thế giới thần tiên, khi bầu trời như một vòm cầu thuỷ tinh liên tục di chuyển xoay quanh ngôi làng nhỏ hay hơn cả thế, cả ngôi làng và bầu trời đều đang nhấp nhô lên xuống theo giia điệu một bản hoà ca, ví von như một bài hát lên cao xuống thấp với những nốt nhạc trầm bổng. Van Gogh lúc bấy giờ có thể ví như người duy nhất còn thức giấc giữa màn đêm đen kịt và chứng kiến sự chuyển động của bầu trời, các vì sao và mọi thứ xung quanh. Bất chợt, một người điên không tỉnh táo giữa bao người bỗng chốc trở thành kẻ tỉnh táo nhất qua cái gọi là nghệ thuật hội hoạ.

 Không dừng lại đó, sự xuất hiện của cây hoàng đàn đen sẫm đã tạo nên một bố cục hài hoà và làm cân đối những cuộn tròn xoắn ốc chiếm hơn nửa bức tranh. Trong màn đêm lạnh lẽo, đến cả cây hoàng đàn cũng bắt đầu đung đưa lay lắt theo gió, vừa khẽ khàng lại mãnh liệt như muốn hoà mình cùng những chuyển động xoay vần, vừa sừng sững hiên ngang muốn xé toẹt màn đêm. Đến đây, người ta có thể cảm nhận được những khao khát bất diệt trong lòng nhà hội hoạ nổi tiếng, ông muốn vượt qua rào cản là chiếc song sắt giam cầm nơi điều trị hay hơn nữa là vượt qua cả ranh giới trong nghệ thuật để khắc hoạ những điều khác lạ, mộng mơ và mang tầm vũ trụ đầy kì diệu, bí ẩn đến mức không ai có thể lí giải.

 Starry Night mãi mãi luôn là một tác phẩm nghệ thuật xuất chúng đã khắc hoạ lại đầy đủ và chân thực tâm trạng của Van Gogh khi ở giai đoạn khắc nghiệt nhất của cuộc đời. Bức tranh mang đến sự thanh bình, tĩnh lặng, dịu êm qua ánh mắt của hoạ sĩ khi ngắm nhìn ngôi làng nhỏ qua khung cửa nhưng cũng không kém phần bứt phá, nổi bật và lột tả những cái hay, cái lạ mang tầm vĩ mô.

 Qua đó, ta có thể nhận định rằng, nghệ thuật không có bất kì giới hạn nào về tâm hồn. Dẫu là một người tỉnh táo hay một kẻ điên, thứ nghệ thuật hoàn mỹ luôn có thể khai thác được tâm hồn bạn và vẽ lên những thứ đang nhiễu loạn trong tâm trí kia một cách chân thật nhất, diễm lệ nhất.

Bài viết: Ngân Trang

Thiết kế: Hồng Ngân